Αυτές είναι οι πέντε συχνότερες παθήσεις της καρδιάς
1. Στεφανιαία νόσος
Α. Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και ασταθής στηθάγχη.
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι η συχνότερη αιτία θανάτου και έπονται τα τροχαία
δυστυχήματα και ο καρκίνος. Οφείλεται σε ρήξη ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας με
αποτέλεσμα να αποφράσσεται το αγγείο ολικώς ή μερικώς (στο έμφραγμα του μυοκαρδίου
ή στην ασταθή στηθάγχη αντίστοιχα). Θεραπεία: αντιμετώπιση με πρωτογενή
αγγειοπλαστική στο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου εντός των πρώτων 2-3 ωρών.
Β. Σταθερή στηθάγχη
Στην κόπωση παρατηρείται πόνος στο στήθος και οφείλεται σε μειωμένη πρόσληψη
οξυγόνου ενώ απαιτείται μεγαλύτερη ποσότητα. Παρατηρείται σε χρόνια σταθερή βλάβη
των στεφανιαίων αγγείων. Θεραπεία: αντιμετώπιση με φαρμακευτική αγωγή. Εφ’ όσον τα
ενοχλήματα επιμένουν τότε ενδείκνυται ο στεφανιογραφικός έλεγχος για πιθανή
επεμβατική αντιμετώπιση.
2. Βαλβιδοπάθειες
Συχνότερες είναι οι βαλβιδοπάθειες των αριστερών κοιλοτήτων και οφείλονται συνήθως
σε εκφυλιστικές βλάβες. Η αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας σε νέους ασθενείς με
μικρό χειρουργικό κίνδυνο γίνεται καρδιοχειρουργικά, ενώ στους ηλικιωμένους με υψηλό
χειρουργικό κίνδυνο γίνεται διαδερμικά. Η σοβαρή ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδος
σε πρώιμα στάδια πρέπει να διορθώνεται χειρουργικά. Σε προχωρημένες καταστάσεις σε
ασθενείς υψηλού χειρουργικού κινδύνου δύναται να επιδιορθωθεί διαδερμικά.
3. Καρδιακή ανεπάρκεια
Ως καρδιακή ανεπάρκεια ορίζεται η αδυναμία της καρδιάς να εξασφαλίσει επαρκή
αιμάτωση προς τα περιφερικά όργανα. Οφείλεται είτε σε αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση
είτε σε πρωτοπαθή πάθηση του καρδιακού μυός (μυοκαρδιοπάθεια) είτε σε πάθηση των
βαλβίδων της καρδιάς ή σε στεφανιαία νόσο (έμφραγμα του μυοκαρδίου). Η αντιμετώπισή
της εξαρτάται από τη θεραπεία του υποκείμενου νοσήματος, που την προκαλεί.
4. Αρρυθμίες (Υπερκοιλιακές & κοιλιακές)
Οι αρρυθμίες αποτελούν διαταραχές του καρδιακού ρυθμού. Αδρά χωρίζονται στις
υπερκοιλιακές και κοιλιακές αρρυθμίες. Οι υπερκοιλιακές είναι καλοήθεις (κολπική
μαρμαρυγή και λοιπές υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες). Οι κοιλιακές (κοιλιακή ταχυκαρδία,
κοιλιακή μαρμαρυγή), οι οποίες είναι επικίνδυνες για τη ζωή. Η θεραπεία ποικίλει από
αμιγώς συντηρητική, επεμβατική εώς και τοποθέτηση βηματοδότη και απινιδωτών.
5. Περικαρδίτιδα και μυοκαρδίτιδα
Συχνά έχουμε νόσο του περικαρδίου και του μυοκαρδίου, κυρίως στα πλαίσια ιογενών
λοιμώξεων. Αντιμετωπίζεται με αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Σε περίπτωση υποτροπής
χορηγείται εξειδικευμένη αγωγή.
Συνοπτική εικόνα
Η καρδιαγγειακή νόσος περιγράφει μια σειρά από καταστάσεις που επηρεάζουν τη
λειτουργικότητα ή και τη δομή την καρδιά σας. Το φάσμα των καρδιαγγειακών παθήσεων
περιλαμβάνει παθήσεις όπως τη στεφανιαία νόσο, τα προβλήματα του καρδιακού ρυθμού
(αρρυθμίες), τις βαλβιδοπάθειες, την καρδιακή ανεπάρκεια διαφόρων αιτιών και τις
συγγενείς καρδιοπάθειες δηλαδή νοσήματα της καρδιάς που υπάρχουν εκ γενετής.
Συμπτώματα Καρδιακής Νόσου Στα Στεφανιαία Αγγεία
(Αρτηριοσκληρωτική Νόσος)
Τα συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου μπορεί να διαφέρουν στους άνδρες και στις
γυναίκες. Για παράδειγμα, οι άνδρες είναι πιθανότερο να έχουν πόνο στο στήθος ενώ οι
γυναίκες είναι πιο πιθανό να έχουν και άλλα συμπτώματα μαζί με τη δυσφορία στο
στήθος, όπως δύσπνοια, ναυτία και κόπωση.
Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
1.Πόνος, σφίξιμο, πίεση ή και δυσφορία στο στήθος (στηθάγχη)
2.Δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια)
3.Πόνος, μούδιασμα, αδυναμία ή κρύο στα πόδια ή στα χέρια σας εάν τα αγγεία σε αυτά
τα μέρη του σώματός σας είναι περιορισμένα
4.Πόνος στον τράχηλο (στο λαιμό), στο σαγόνι, στην άνω κοιλιά ή στην πλάτη
Μπορεί ένα άτομο να μην έχει διαγνωστεί με καρδιαγγειακή νόσο και το πρώτο σύμπτωμα
να είναι η καρδιακή προσβολή, η στηθάγχη, το εγκεφαλικό επεισόδιο ή η καρδιακή
ανεπάρκεια. Είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τα συμπτώματα και να συζητάτε με τον
ιατρό σας. Η καρδιαγγειακή νόσος μπορεί μερικές φορές να βρεθεί νωρίς με τακτικές
παρακολουθήσεις – αξιολογήσεις.
Συμπτώματα Καρδιακής Νόσου Που Προκαλούνται Από Παθολογικούς Καρδιακούς Παλμούς (Καρδιακές Αρρυθμίες)
Μια αρρυθμία είναι ένας μη φυσιολογικός καρδιακός παλμός. Η καρδιά μπορεί να
λειτουργεί πολύ γρήγορα, πολύ αργά ή ακανόνιστα. Τα συμπτώματα της αρρυθμίας της
καρδιάς μπορεί να περιλαμβάνουν:
1.«Φτερουγίσματα» στο στήθος σας
2.Γρήγορος καρδιακός παλμός (ταχυκαρδία)
3.Αργός καρδιακός παλμός (βραδυκαρδία)
4.Πόνος στο στήθος ή δυσφορία
5.Δυσκολία στην αναπνοή
6.Ζάλη
7.Λιποθυμία (συγκοπή – επεισόδιο αιφνίδιας απώλειας συνείδησης) ή σχεδόν λιποθυμία
(προ-λιποθυμικό επεισόδιο)
Συμπτώματα Της Καρδιακής Νόσου Που Προκαλούνται Από
Καρδιακή Ανεπάρκεια (Μυοκαρδιοπάθεια)
Σε πρώιμα στάδια της μυοκαρδιοπάθειας, μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα. Καθώς η
κατάσταση επιδεινώνεται, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
1.Δυσανεξία σε άσκηση ή σε ηρεμία
2.Οίδημα των κάτω άκρων, των αστραγάλων και των ποδιών
3.Εύκολη κόπωση
4.Ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί
5.Ζάλη και λιποθυμία
Συμπτώματα Καρδιακής Νόσου Που Προκαλούνται Από Βαλβιδοπάθειες
Η καρδιά έχει τέσσερις βαλβίδες – την αορτική, τη μιτροειδή, την πνευμονική και την
τριγλώχινα βαλβίδα – που ανοίγουν και κλείνουν ώστε να κατευθύνουν τη ροή του
αίματος στην καρδιά σας. Οι βαλβίδες μπορεί να υποστούν βλάβη από μια ποικιλία
καταστάσεων που οδηγούν σε στένωση ή ανεπάρκεια. Ανάλογα με το ποια βαλβίδα δεν
λειτουργεί σωστά, τα συμπτώματα της βαλβιδικής καρδιακής νόσου προσομοιάζουν
εκείνα της καρδιακής ανεπάρκειας και περιλαμβάνουν γενικά:
1.Κόπωση
2.Δυσκολία στην αναπνοή
3.Ακανόνιστος καρδιακός παλμός
4.Πρησμένα πόδια ή αστραγάλους
5.Πόνος στο στήθος
6.Λιποθυμία (συγκοπή)
Συμπτώματα καρδιακής νόσου που προκαλούνται από μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα
1.Πυρετός και πόνος στην περιοχή του στήθους,
2.Κόπωση που συνοδεύεται από μυϊκούς πόνους,
3.Ταχυκαρδία, αρρυθμία και σημεία καρδιακής ανεπάρκειας.
Όταν η μυοκαρδίτιδα εκδηλώνεται σαν έμφραγμα, συνήθως έχει πλήρη ύφεση. Όμως,
όταν εκδηλώνεται σαν καρδιακή ανεπάρκεια, μόνο το 25% των ασθενών παρουσιάζουν
βελτίωση και πλήρη αποκατάσταση της καρδιακής λειτουργίας.
Καινοτόμες τεχνολογίες στην αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου
Τα καλά νέα είναι ότι καρδιαγγειακή φροντίδα βελτιώνεται συνεχώς και ότι οι
επιστήμονες πλέον χρησιμοποιούν διάφορες τεχνολογίες αιχμής για την αντιμετώπιση της
καρδιαγγειακής νόσου. Για παράδειγμα, ερευνητές από την ένωση Barts Health NHS Trust
και το University College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου χρησιμοποίησαν με επιτυχία
την τεχνητή νοημοσύνη, για να προβλέψουν τις πιθανότητες να υποστεί κάποιος καρδιακή
προσβολή. Με την ανάλυση μαγνητικών τομογραφιών καρδιάς, οι οποίες δίνουν μια
λεπτομερή εικόνα της καρδιάς, αποτελέσματα της ροής αίματος που παράγονται με τη
βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπουν στους ειδικούς να διαμορφώσουν πιο
εξατομικευμένα και στοχευμένα θεραπευτικά σχέδια για τους ασθενείς. Παράλληλα,
γιατροί από την Ολλανδία, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και το
Βρετανικό Ίδρυμα Καρδιολογίας, ελπίζουν ότι έως το 2028 θα έχουν καταφέρει να
κατασκευάσουν την πρώτη ρομποτική, υβριδική καρδιά για μεταμόσχευση. Η καρδιά
αυτή, η οποία θα είναι φτιαγμένη από μαλακούς τεχνητούς μύες και αισθητήρες,
επικαλυμμένους με ανθρώπινο ιστό που θα έχει αναπτυχθεί στο εργαστήριο, θα λειτουργεί
με ηλεκτρικό ρεύμα από πηγή ρεύματος, την οποία θα φέρει επάνω του ο
ασθενής. Επιπλέον, για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής με την υιοθέτηση ενός
δραστήριου τρόπου ζωής, μια ομάδα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης εξετάζει δεδομένα
από φορητές συσκευές. Χρησιμοποιώντας μεθόδους μηχανικής μάθησης, προσπαθούν να
προσδιορίσουν ποιες ασκήσεις είναι καλύτερες, όσον αφορά τη βελτίωση της
καρδιαγγειακής υγείας. Αν ανησυχείτε για την υγεία της καρδιάς σας ή εμφανίζετε
οποιοδήποτε σύμπτωμα στεφανιαίας νόσου, κλείστε έναν ραντεβού με τον γιατρό σας.
Διαδερμική θεραπεία αορτικής βαλβίδας: TAVI
Η πιο εξελιγμένη και διαδεδομένη διαδερμική θεραπεία είναι η αντικατάσταση της
στενωμένης αορτικής βαλβίδας (TAVI- Transcatheter Aortic Valve Implantation) που
εφαρμόζεται παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα από το 2007. Με βάση τα τελευταία
ερευνητικά δεδομένα και επιστημονικές κατευθυντήριες οδηγίες όλοι οι ασθενείς με
στένωση αορτικής βαλβίδας που είναι άνω των 70-75 ετών θα πρέπει να αντιμετωπιστούν
σήμερα διαδερμικά, ενώ η συνύπαρξη άλλων επιβαρυντικών παθήσεων καθιστά και
νεότερους ασθενείς κατάλληλους για την διαδερμική αντικατάσταση. Υπάρχουν σήμερα
αρκετοί εγκεκριμένοι τύποι βαλβίδων TAVI (τουλάχιστον 7 τύποι) με πολλές ομοιότητες
αλλά και κάποιες σημαντικές διαφορές, γεγονός που αναγάγει την επιλογή της βέλτιστης
βαλβίδας για τον κάθε ασθενή σε μία σχεδόν νέα επιστήμη! Στα σχεδόν 15 έτη κλινικής
εφαρμογής των διαδερμικών αορτικών βαλβίδων δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα ή
προειδοποίηση για την ανθεκτικότητα τους, ενώ αναμένεται η αντικατάστασή τους
μελλοντικά όταν χρειαστεί να γίνεται με τον ίδιο απλό τρόπο. Διαδερμικά! Σήμερα στην
Ελλάδα η αναλογία διαδερμικής προς χειρουργικής αντικατάστασης αορτικής βαλβίδας
είναι περί τα 1:2, ενώ στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες η αναλογία αυτή είναι
αντίστροφη δηλαδή 2:1 ή και ακόμη πιο πάνω για τις διαδερμικές βαλβίδες, πράγμα που
σημαίνει ότι υπολειπόμαστε αρκετά ακόμη σαν χώρα στην διείσδυση αυτής της
επαναστατικής θεραπείας.
Θεραπεία Καρδιακής Ανεπάρκειας
Η θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας σχετίζεται άμεσα με το αίτιο που την προκαλεί. Σε περίπτωση ισχαιμικής αιτιολογίας, δηλαδή στεφανιαίας νόσου, επιχειρείται πλήρης
επαναιμάτωση είτε με αγγειοπλαστική (μπαλονάκι και stent) είτε με bypass, ενώ
ταυτόχρονα χορηγείται κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή με β-αποκλειστές, αναστολείς
του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, στατίνη και ασπιρίνη. Νεώτερα φάρμακα
όπως οι αναστολείς υποδοχέων αγγειοτενσίνης – αναστολείς νεπριλυσίνης (ARNi) και οι
αναστολείς συμμεταφορέα γλυκόζης-νατρίου 2 (SGLT2) βοηθούν σημαντικά στη
σταθεροποίηση της νόσου και στη βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας. Παράλληλα
πραγματοποιείται διούρηση για μείωση του ενδαγγειακού όγκου και της αφαίρεσης της
περίσσειας υγρού από το σώμα με διουρητικά φάρμακα.
Θεραπεία Αρρυθμιών
Όσον αφορά στη θεραπευτική αντιμετώπιση των αρρυθμιών, οι σύγχρονες εξελίξεις
μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω: Αναθεώρηση του ρόλου των αντιαρρυθμικών
φαρμάκων. Σήμερα, έχουν πλέον αναγνωριστεί οι περιορισμοί της φαρμακευτικής
θεραπείας: τα αντιαρρυθμικά φάρμακα, παρά την ευρεία χρήση τους, έχουν περιορισμένη
αποτελεσματικότητα και κυρίως στις απλές και καλοήθεις μορφές αρρυθμιών (έκτακτες
συστολές, παροξυσμικές υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες, παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή).
Δε θεραπεύουν την αρρυθμία – απλώς την καταστέλλουν, με συνέπεια συχνά να υπάρχει
ανάγκη για συνεχή λήψη του φαρμάκου προκειμένου να περιορίζονται οι υποτροπές.
Επιπλέον, τα αντιαρρυθμικά φάρμακα προσφέρουν ελάχιστη προστασία από τις
επικίνδυνες – κακοήθεις αρρυθμίες που ευθύνονται για συγκοπές και αιφνίδιους θανάτους. Ορισμένες φορές, μάλιστα, ελέγχονται για την πρόκληση επικίνδυνων αρρυθμιών (προαρρυθμική δράση), ενώ το ισχυρότερο όλων, η αμιωδαρόνη, εμφανίζει συχνά και άλλες παρενέργειες κατά τη μακροχρόνια χρήση. Παρά τους περιορισμούς στη χρήση των αντιαρρυθμικών φαρμάκων τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί από την ιατρική κοινότητα ο σημαντικός ρόλος του καρδιακού υποστρώματος στην εμφάνιση και στην εξέλιξη των κακοήθων αρρυθμιών και αντίστοιχα η σημασία της χρήσης των β-αναστολέων, αντιυπερτασικών, υπολιπιδαιμικών κ.λπ. φαρμάκων στην πρόληψη του
αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Έτσι, το ενδιαφέρον έχει μετατοπιστεί από τα αμιγή
αντιαρρυθμικά φάρμακα στη θεραπεία του καρδιακού υποστρώματος. Ευρεία χρήση της
επεμβατικής θεραπείας των αρρυθμιών με κατάλυση (ο λεγόμενος καυτηριασμός ή
ablation). Όπως προαναφέρθηκε, η πρόοδος στην ηλεκτροφυσιολογία έδωσε τη
δυνατότητα για τον ακριβή καθορισμό της αρρυθμιογόνου εστίας και την προσέγγισή της
με ειδικούς καθετήρες – ηλεκτρόδια που χρησιμοποιώντας διάφορες μορφές ενέργειας
(συνήθως ρεύμα υψηλής συχνότητας) την καταστρέφουν και έτσι θεραπεύουν οριστικά
την αρρυθμία και καταργούν την ανάγκη για αντιαρρυθμικά φάρμακα. Η εξέλιξη της
τεχνολογίας των ηλεκτροδίων και των συστημάτων χαρτογράφησης, μαζί με τη
συσσωρευμένη πολυετή πείρα, έχει αναγορεύσει την κατάλυση σε θεραπεία εκλογής για
πληθώρα αρρυθμιών. Έτσι, παροξυσμικές υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες όλων των μορφών
καθώς και ιδιοπαθείς κοιλιακές ταχυκαρδίες αντιμετωπίζονται οριστικά, με μεγάλο
ποσοστό επιτυχίας (>95%) και πρακτικά χωρίς επιπλοκές. Τα τελευταία χρόνια η
κατάλυση επεκτάθηκε και στις πιο «δύσκολες» αρρυθμίες όπως η κολπική μαρμαρυγή και
η κοιλιακή ταχυκαρδία με οργανικό υπόστρωμα (πχ σε έδαφος ουλής μετά από έμφραγμα
μυοκαρδίου). Ιδιαίτερα για την παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή, σημαντική είναι η
συμβολή της κρυοκατάλυσης με μπαλόνι (Cryoballoon Ablation), καθώς ενώ δεν υστερεί
σε αποτελεσματικότητα της κατάλυσης με υψίσυχνο ρεύμα (Radiofrequency Ablation),
είναι σαν επέμβαση απλούστερη, ταχύτερη και με μικρότερο κίνδυνο επιπλοκών.
Εξελίξεις στις εμφυτεύσιμες συσκευές θεραπείας καρδιακού ρυθμού (βηματοδότες,
απινιδωτές).
Θεραπεία Μυοκαρδίτιδας και Περιοκαρδίτιδας
Εκτός από την σαρκοείδωση και κάποια αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ.
συστηματικός ερυθηματώδης λύκος) όπου η μυοκαρδίτιδα μπορεί να
αντιμετωπιστεί με κορτικοστεροειδή, καμία αποδεδειγμένα αποτελεσματική
θεραπεία δεν είναι προς το παρόν διαθέσιμη για την θεραπεία ενεργής
μυοκαρδίτιδας.
Όπως οι περισσότερες ιογενείς λογικές λοιμώξεις δεν μπορούν
να θεραπευθούν με άμεση θεραπεία, έτσι και στη μυοκαρδίτιδα δίνεται
συμπτωματική θεραπεία. Στην οξεία φάση, ενδείκνυται υποστηρικτική
θεραπεία και πλήρης ανάπαυση. Επιπλέον η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία
και την σοβαρότητα της κατάστασης του κάθε ασθενούς και συνήθως
περιλαμβάνει:
-Έλεγχο ή θεραπεία της αιτίας της φλεγμονής.
-Μείωση της δουλειάς που πρέπει να πραγματοποιήσει η καρδιά.
-Θεραπεία σε καρδιακές ανωμαλίες που προξένησαν την φλεγμονή.
-Φαρμακευτική αγωγή.
-Βηματοδότη.
Οι ασθενείς με μυοκαρδίτιδα συνήθως είναι αρκετά νέοι με μέση ηλικία τα 42
χρόνια. Σύμφωνα με έρευνες, περίπου 40% των αιφνιδίων θανάτων σε νεαρές
ηλικίες, κάτω των 35 ετών, οφείλονται σε μυοκαρδίτιδα. Η συχνότητα
εμφάνισης είναι παρόμοια και στα δύο φύλα, παρ' όλα αυτά οι νέοι άνδρες
είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι.